Kayıp ve Yas Olgusu

Birçok araştırmacı yas ile baş etme sürecinde kişilerin değişik evrelerden geçtiklerini öne sürmüşlerdir.  Başlangıç evresinde şok, inanmama ve inkar, sonrasında akut somatik, emosyonel rahatsızlık ve sosyal çekilme sonunda da yeniden toparlanma dönemi  ve iyileşme yaşanmaktadır.

Araştırmalar bu evrelerde yaşanan emosyonların niteliği, sırası ve yoğunluğunun bireyler arasında büyük farklılıklar gösterdiğini belirmemişlerdir. Değişik araştırmalar depresyon belirtilerinin ortadan kaybolması için bir ya da iki yıl gibi süre önerirler Kadınlarda hep geçmiş mutlulukla anılır veya geleceğe umutla bakmakta olduğu saptanır. Çoğu kadın üzgün, depresyonlu, sıklıkla kocasını düşünür ve büyük zamanını yas tutmakla geçirir şekilde tanımlanır.Ama (“kurtulamazsınız, sadece alışırsınız”)Ölüm haberi alındığında bir tür şok ve inkar yaşanır.Bu sırada kopuş ve uyuşma (numbness) değişik Bir süre sonra acıtıcı duygular ve yasın getirdiği yoğun üzüntü bireyin içini kaplar.Bunu otomatik sistemin aşırı hareketlenmesi izler;Karın ağrısı, nefes darlığı, göğüs ağrısı, baş dönmesi, kolay ve kontrol edilemeyen ağlamalar. İlk günler ve ilk haftalarda aniden bu belirtiler gelir, gider. Özellikle vefat eden kişiyi anımsatan şeyler bu belirtileri tetikler. Bazı kişiler için yaşamda her şey vefat eden kişiyi anımsatır ve bu kişilerde bu belirtiler daha sık ve uzun soluklu olur. Genellikle zaman bu belirtilerin ilacı olur.

Emosyonel acı ile birliktelik gösteren duygular kayıp duygusu, özleme, arzulama ve arama davranışı olmaktadır. Kaybedilen sadece o kişi olmaz yakınlık, birliktelik, güvenlik, yaşam biçimi, yaşam içindeki roller ve gelecek vizyonu da kaybedilir. Özellikle bireyin zihni bir şeyle meşgul değilken vefat eden kişi ile ilgili canlı ve ayrıntılı imgeler göz önüne gelir. Vefat ani ve beklenmedik ise, bu imgeler daha çok olabilir.

Sevdiğini kaybedenlerin çoğu hırçınlık, nefret, pişmanlık, kıskançlık duyulan öfke duygularına sahip olabilirler. Öfke vefat edene, aileye, tanrıya, hekimlere ve kendisine yönelik olabilir. Suçluluk duygusu da en sık rastlananıdır.